25 lutego 2012 roku obchodziliśmy jubileusz 45 lat Towarzystwa Miłośników Miasta Żory. Obchody połączone były z 740 urodzinami Miasta Żory, co nadało uroczystości jeszcze bardziej doniosły charakter. Prezydent Miasta Waldemar Socha przekazał na ręce prezesa TMMŻ podziękowania i najlepsze życzenia, nazywając Towarzystwo Miłośników Miasta Żory „duszą i sumieniem miasta”. Prezes Towarzystwa Miłośników Miasta Żory Henryk Buchalik w swym wystąpieniu podziękował za szczere życzenia i przedstawił 45- letni dorobek Towarzystwa. mówił miedzy innymi:
45 lat – to dwa pokolenia. Od samego początku istnienia, działalność Towarzystwa skupia się niezmiennie na realizacji zadań wynikających ze statutu, a więc:
- propagowanie, utrwalanie i rozpowszechnianie tradycji w zakresie kultury lokalnej, oraz edukacji regionalnej;
- badanie przeszłości miasta;
- ochrona zabytków, pomników i pamiątek związanych z miastem;
- rozpowszechnianie pamięci o ludziach zasłużonych dla miasta;
- Środkami służącymi do realizacji tych zadań są między innymi:
- inicjowanie i popieranie badań naukowych związanych z regionem żorskim oraz szerzenie wiedzy o mieście,
- opieka nad pamiątkami historycznymi, kulturalnymi i zabytkami,
- wydawanie publikacji o charakterze kulturalnym i naukowym,
- współpraca z innymi organizacjami w zakresie realizacji celów statutowych.
Do ważniejszych dokonań w mijającym 45-leciu istnienia TMMŻ należy zaliczyć:
- Odkrycie archiwalnych materiałów traktowanych jako dokumenty założenia miasta Żory
- Zainicjowanie obchodów 700-lecia Żor i pozostałych jubileuszy: 725 i 730-lecia miasta.
- Spopularyzowanie herbów i insygniów miejskich.
- Doprowadzenie do powstania hejnału żorskiego.
- Zainicjowanie corocznych obchodów Żorskiej Wiosny Młodości.
- Odkrycie Ottona Sterna – laureata Nagrody Nobla jako urodzonego mieszkańca Żor.
- Wydanie pierwszej w dziejach miasta, opracowanej w języku polskim historii Żor pt.„Żory. Zarys dziejów. Wypisy”.
- Wprowadzenie do szkół podstawowych lekcji regionalizmu oraz do szkół gimnazjalnych lekcji ”Dziejów Żor”.
- Organizowanie corocznych konkursów pn. „Co wiesz o Żorach” popularyzujących wśród dzieci i młodzieży wiedzę o historii miasta.
- Upamiętnienie nazwami ulic i osiedli ludzi zasłużonych dla miasta.
- Udokumentowanie ofiar i nadanie właściwej rangi historycznej tragicznemu „Marszowi Śmierci” przez Żory.
- Udokumentowanie ofiar II wojny światowej i uczczenie ich nowymi miejscami pamięci narodowej takimi jak: tablica „Polenlager”, pomnik poświęcony policjantom i oficerom WP, tablica upamiętniająca zakończenie II wojny światowej w Żorach.
- Oznakowanie tablicami pamiątkowymi miejsc i wydarzeń szczególnie ważnych w historii miasta takich jak: powrót Żor do Polski po III powstaniu śl., „Święto Ogniowe”, m-ce urodzenia Otto Sterna, wizyta
- Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego w Żorach i in.
- Oznakowanie tabliczkami informacyjnymi cenniejszych zabytków Żor.
- Spowodowanie powrotu na Rynek miasta po 55 latach pomnika św. Jana Nepomucena.
- Zainicjowanie obchodów 150–lecia sportu w Żorach w 2010r.
Te i wiele innych dokonań to wynik rzetelnej pracy naszych członków. Niestety wielu z nich już nie żyje. Tak więc podziękowania kieruję do wszystkich obecnych i byłych członków Towarzystwa, a w szczególności zaś do tych, którzy pełniąc różne funkcje w Zarządzie lub Komisji Rewizyjnej na przestrzeni tych 45 lat przyczynili się zrealizowania wymienionych przed chwilą dokonań.
W tym miejscu prezes Henryk Buchalik zaprosił na scenę zasłużone osoby celem wręczenia im pamiątkowego podziękowania. Byli to:
- Urszula Rosenstrauch – 1973 – 1983 r. – Skarbnik (10 lat)
- Stanisław Probosz – 1976 – 1983 r. – Członek Zarządu (7 lat)
- Ewa Rotter – Płóciennikowa – 1978 – 1983 r. – Sekretarz, członek Zarządu (5 lat)
- Jan Delowicz – 1981 – 2012 r. – Sekretarz, z-ca skarbnika, członek Zarządu, szef Kom. Eduk. Region. (31 lat)
- Elżbieta Grymel – 1983 – 1991 r. – Z-ca sekretarza, członek Zarządu (8 lat)
- Damian Kubica – 1983 – 2003 r. – Członek Zarządu, wiceprezes (20 lat)
- Maria Krzemińska–Bris – 1986 – 2012 r. – Sekretarz, skarbnik, członek Zarządu i Komisji Rewizyjnej (26 lat)
- Barbara Kieczka – 1986 – 2012 r. – Sekretarz z-ca sekret., członek Zarządu (26 lat)
- Krystian Stępień – 1991 – 2003 r. – Członek Zarządu (12 lat)
- Lucyna Chodacka – 1991 – 2007 r. – Z-ca skarbnika (16 lat)
- Grzegorz Utrata- 1991 – 2012 r. – Wiceprezes, prezes, członek Zarządu (21 lat)
- Stanisław Szwarc – 1999 – 2012 r. – Wiceprezes (13 lat)
- Henryk Skupień – 1999 – 2012 r. – Prezes, członek Zarządu (13 lat)
- Stanisław Pidek – 1999 – 2009 r. – Rzecznik prasowy (10 lat)
Po tej wzruszającej ceremonii prezes mówił dalej:
I jeszcze parę zdań o naszym stowarzyszeniu. Szczególne miejsce w działalności Towarzystwa zajmuje popularyzacja historii miasta wśród młodzieży szkolnej. Przejawia się to w organizowaniu corocznie konkursów ze znajomości dziejów Żor pod nazwą „Co wiesz o Żorach?” o puchar Prezydenta Miasta oraz od 1996 r. o zaszczytny tytuł „Omnibusa Żorskiego”. W bieżącym 2012 r. konkurs zostanie zorganizowany po raz 35. Warto też przypomnieć, że w latach 1974 – 1996 tj. do czasu powstania Muzeum Miejskiego, TMMŻ prowadziło Izbę Muzealną, w której oprócz stałej ekspozycji obrazującej historię miasta na przestrzeni wieków, urządzanych było wiele wystaw tematycznych. To co zostało dokonane przez okres 45-lat, prezentowane było w poprzednim moim wejściu. Informacje te można znaleźć na naszej stronie internetowej – www.tmmzory.org Teraz chciałbym przedstawić plany jakie TMMŻ zamierza zrealizować w przyszłości. Otóż zgodnie z zamierzeniami na najbliższe lata planujemy:
- utworzyć galerię żorskich ludzi sukcesu pn: „Z Żor do kariery”,
- dokończyć trasowanie ścieżek rowerowych,
- wydać pozycję wydawniczą pod roboczym tytułem „Saga rodów żorskich”,
- wzbogacić zasoby historyczne obiektów zabytkowych o inwentaryzację budowlaną oraz inne opracowania dla kościoła farnego pw. św. Filipa i Jakuba,
- zaprojektować i wnioskować o ustawienie w miejscach po zlikwidowanych obiektach miejskich takich jak były szpital, wieża wodna, młyn, koszary, elektrownia itp. tablic
- upamiętniających te obiekty z informacją historyczną o nich i dokumentacją fotograf.,
- kontynuować działania zmierzające do przywrócenia budynku ratusza na płycie Rynku,
- we współpracy z archiwum archidiecezjalnym we Wrocławiu wzbogacić wiedzę historyczną o święcie ogniowym oraz o innych zagadnieniach historycznych naszego miasta.
Te i inne zadania mogą być realizowane dzięki współpracy z wieloma ludźmi, którzy starają się pomóc w poznawaniu historii miasta. Najbardziej aktywnymi w ostatnim czasie są: ks. dr Stanisław Durczok – proboszcz parafii w Osinach, prof. dr hab. inż. Jana Ślusarek – prorektor Politechniki Śląskiej w Gliwicach, Jan Zegrodzki przewodniczący Komisji Historycznej TMMŻ, Adam Michalik przewodniczący Komisji sportu i turystyki TMMŻ, Stefan Drożdż oraz wielu innych, w tym obecni członkowie Zarządu. Dziękuję za to, że leży Wam na sercu pozostawienie potomnym jak najwięcej informacji o naszym mieście.
Nie można również zapomnieć o tych, którzy bezinteresownie wspierają lub wspierali w przeszłości naszą działalność finansowo lub rzeczowo. Należą do nich:
- Wacław Tomecki – dyrektor Banku Spółdzielczego w Żorach
- Roman Sozański – właściciel Zakładu Usług Specjalistycznych i restauracji „R – 1272”
- Lech Wietrzyk – prezes PHU „COMPLEX”
- Weronika Pawlicka – prezes ZUH EUROMOT
- Adam Gembalczyk – właściciel cukierni „U ADAMA”
- Anna Warwas – prezes firmy SFW WARWAS
- Michał Pieczonka – Prezes Zarządu – PWiK Sp. z o.o. w Żorach
- Henryk Skupień i Stanisław Pidek – drukarnia Oldprint
- Beata Stępień – właściciel restauracji „Pod Arkadami”
- Zdzisław Broda – właściciel sieci sklepów „MIX”
- Andrzej Zabiegliński – prezes Zarządu Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Podstrefa Jastrzębsko – Żorska
Serdecznie Wam dziękuję.
Przyszło nam żyć w czasach, w których wiele się dzieje. Są to czasy wszechobecnego internetu, a więc czasy ubogie w czytelnictwo typowe – książkowe. Mimo to nie będziemy rezygnować z kolejnych pozycji wydawniczych na temat miasta Żory i jego dzielnic. Jest to niesłychanie ważne z punktu widzenia badania dziejów naszego miasta, stąd też z wielkim szacunkiem i uznaniem należy odnosić się do ludzi, którzy bezinteresownie poświęcają swój czas dla dokumentowania lokalnej historii. Aktualnie przygotowujemy się do wydania monografii o przedwojennej Kleszczówce i jej mieszkańcach, której autorami są Barbara Kieczka i Stanisław Szwarc.
Nie byłoby jednak wydania żadnej naszej książki gdyby nie ludzie starszego pokolenia, którzy przekazali informacje o tamtych czasach. Są oni prawdziwą skarbnicą wiedzy i należy im serdecznie podziękować i życzyć długich lat życia, i żywić nadzieję, że wiele jeszcze wniosą do historii naszego miasta. Dla tych i innych zacnych członków naszego Towarzystwa przyznawany jest od wielu lat tytuł „Honorowego członka TMMŻ”.
Oprócz tego wyróżnienia, w styczniu br. uchwałą Walnego Zgromadzenia ustanowiona została pierwsza w historii naszego stowarzyszenia prestiżowa nagroda pn: „Tryptyk Żorski”. Nazwa nie przypadkowa – oznacza dzieło składające się z 3 części. Jest to 3–częściowa zamykana szkatułka. Po jej otwarciu widoczne 3 elementy symbolizujące stary żorski gród czyli bramę dolną i górną oraz widok miasta, a na jego tle 3 proste lecz o głębokiej treści słowa „sercem, umysłem i pracą” skierowane do osoby, która umiłowała i rozsławiła żorski gród. Twórcami tego dzieła są: Stanisław Szwarc – główny projektant, Henryk Skupień – autor tekstu oraz Alojzy Błędowski – wykonawca dzieła. Chcę powiedzieć, że od wielu lat czyniłem starania i było to moim marzeniem, aby mieć narzędzie, którym można byłoby w sposób godny odwdzięczyć się wszystkim tym, którzy z satysfakcją, bez rozgłosu, w sposób rzetelny, uczciwy, a co najważniejsze nie pytając „za ile” wykonują zadania, które są podstawą do tworzenia historii Żor. Chciałbym z tego miejsca serdecznie podziękować twórcom tej nagrody.
Na wniosek Zarządu TMMŻ, uchwałą Walnego Zgromadzenia zaszczytny tytuł „Honorowego członka TMMŻ” otrzymały 3 osoby. Po odczytaniu nazwiska proszę o wychodzenie na scenę:
- Barbara Wyrobek–Kaczmarczyk – jedna z dwóch żyjących osób – założycieli TMMŻ, w latach 1967 – 1972 członek Zarządu.
- Wanda Zdrójkowska – w latach 1986 – 1999 skarbnik i sekretarz w Zarządzie do dziś członek Towarzystwa.
- Lucjan Kreis – w latach 1978 – 1983 członek Zarządu, skarbnica wiedzy historycznej, do dziś członek Towarzystwa.
Tym sposobem doszliśmy do punktu kulminacyjnego – wręczenia „Tryptyków”.
Decyzją Zarządu TMMŻ za całokształt pracy na rzecz Towarzystwa i Miasta nagrodę „Tryptyk Żorski” otrzymują:
- Paweł Lokaj – drugi z żyjących założycieli Towarzystwa, wieloletni członek Zarządu, wiceprezes, prezes, a obecnie prezes honorowy. Nagrodę odbierze wnuczka P. Ewa Gawron.
- Edward Burcek – do głębi oddany działalności społecznej, autor wielu opracowań historycznych, długoletni wiceprezes, prezes, a obecnie przewodniczący Komisji Rewizyjnej TMMŻ.
- Bogusław Wyrobek – związany z Towarzystwem od początku jego powstania, długoletni Przewodn. Komisji Rewizyjnej, a obecnie pełni funkcję skarbnika..
- Antoni Rajch – całe życie poświecił sportowi. Autor wielu opracowań historycznych o sporcie żorskim. Obecnie mimo sędziwego wieku dalej pisze o sportowych nowinkach przed i powojennych. Długoletni członek Zarządu i Komisji Rewiz.
Myślę, że płętą dzisiejszego wręczania wyróżnień będzie pieśń Dinków plemienia w płd. Sudanie pt: „Przemijanie”, której słowa pozwolę sobie na zakończenie zacytować:
„Kiedy w szarości pradawnego czasu Bóg czynił rzeczy:
Stworzył słońce: – Słońce przychodzi i odchodzi … i znowu wraca.
Stworzył księżyc: – Księżyc przychodzi i odchodzi … i znowu wraca.
Stworzył człowieka: – Człowiek przychodzi i odchodzi … i nie wraca nigdy.
Szanujmy więc każdego bez wyjątku, który może wzbogacić historię naszego miasta. Dziękuję bardzo.
TRYPTYK ŻORSKI” jest to pierwsza w historii TMMŻ nagroda. Jest to forma szczególnego wyróżnienia oraz podziękowania za współpracę, zaangażowanie i pomoc w działalności statutowej TMMŻ. Nagroda „TRYPTYK ŻORSKI” będzie corocznie przyznawana przez Towarzystwo Miłośników Miasta Żory za realizowane w różnej formie działania na rzecz:
- rozpowszechniania historii miasta,
- utrwalania pamięci o ludziach dla niego zasłużonych,
- kultywowania tradycji w zakresie kultury i edukacji regionalnej,
- propagowania walorów miasta, jego zabytków itp.
Nagroda może być przyznana osobie fizycznej, instytucji, organizacji, stowarzyszeniu lub firmie.
